Verlangen naar vrijheid
In een wereld waar we ons steeds meer bewust zijn van alle oorlogen die duizenden kilometers van ons vandaan gevoerd worden, is vrijheid geen vanzelfsprekendheid. Wanneer we aan ‘vrijheid’ denken, denken we dan ook vaak aan vrijheid in grootse zin, zoals vrijheid van meningsuiting of perioden van vrede. Naast deze ‘grotere,’ maatschappelijke invulling van vrijheid gaat vrijheid echter ook over de kleine, alledaagse dingen, de momenten van autonomie en eigen regie. Bij een ziekenhuisopname staat deze alledaagse vorm van vrijheid vaak op het spel.
Wanneer het lichaam zich niet meer onverstoord kan bewegen en niet meer op zichzelf kan vertrouwen, levert iemand een groot stuk vrijheid in. Naast het verlies van gezondheid is vrijheid soms ook in meer letterlijke zin in het geding, wanneer iemand bijvoorbeeld in isolatie moet of wanneer vrijheidsbeperkende maatregelen nodig zijn. Wat betekent het om deze alledaagse, vanzelfsprekende vorm van vrijheid te verliezen?
Een ziekenhuisopname is vaak een moment waarop iemand zich bewust wordt van de waarde van die alledaagse vrijheid. In zijn gedicht “Vrijheid” verwoordt Jan Terlouw de waardering die ontstaat wanneer een lijf niet langer vrij of gezond is, maar afhankelijk. Hij schrijft:
Wie ademhaalt vindt dat niet bijzonder.
Bij ademnood ga je het pas waarderen,
het zuurstofapparaat kan het je leren.
Ongehinderd ademen dat is een wonder.
Naast bewustwording van wat was en een verlangen daarnaar terug te kunnen keren, ontstaat er vaak ook bewustwording van wat (nog) is. Ziek zijn doet een beroep op onze veerkracht: we moeten binnen alle beperkingen waar we (soms plotseling) mee geconfronteerd worden op zoek naar nieuwe vormen van vrijheid. Vrijheid zit nu in de nog kleinere dingen – in eigen series kunnen kijken, muziek kunnen luisteren, lekker eten mee laten brengen, durven hopen, wensen en vooruitkijken los van alle prognoses.
In haar boek De keuze schrijft Edith Eger over haar visie op vrijheid in tijden van lijden. De mogelijkheid om te kiezen hoe op leed te reageren en keuzes te maken die bijdragen aan wat je wilt doen en wie je wilt zijn leidt ertoe dat we ook in situaties van pijn en leed vrij kunnen zijn of ons vrij kunnen voelen. Voorwaarde hiervoor is om de ruimte te krijgen de pijn eruit te kunnen laten. Het is dan ook van waarde deze ruimte te scheppen, een ruimte waar alle pijn er mag zijn, omdat hier uiting aan geven al een stukje kan verzachten en verlichten, en wellicht een stukje vrijheid terug kan geven.
